شرکت صالحین و توسعه زیر ساخت ها

مهسا حسین پور - کارشناس تغذیه و رژیم درمانی

چغندر قند با نام علمی Beta vulgaris ریشه گیاهی دو ساله از تیره اسفناج که بصورت گیاهی یکساله زراعت می شود. چغندر قند طی دوره رشد رویشی فاقد ساقه بوده و بصورت مجموعه ای از برگهای بزرگ افقی تا عمودی مشاهده می شود. طول دوره رشد برای تولید قند 6 تا 9 ماه می باشد .خام این گیاه پر خاصیت آن بسیار سفت می‌باشد اما پخته آن به ماده‌ای نرم و کره مانند تغییر می‌کند. مفیدترین و بهترین اعضای چغندر برگ آن است و بعد ساقه‌های آن و بعد از آن ریشه که پخته آن لبو نام دارد. با وجود اینکه اغلب چغندرها قرمز مایل به بنفش است، اما در انواع آن تنوع رنگی نیز دیده می‌شود. رنگهایی مانند سفید، زرد مایل به طلایی و یا حتی به رنگهای رنگین کمان نیز در انواع آن دیده می‌شود که رنگ بنفش چغندر به علت وجود  ماده‌ای به نام بتاسیانین (Betacyanin) است که ماده‌ای بسیار مهم در مقابل سرطان است. مزه شیرین چغندر بدلیل وجود شکر در آن است که از ویژگیهای آن محسوب می‌شود. چغندر نسبت به سبزیهای دیگر حاوی شکر بسیار بالا و کالری کم است. طبیعت چغندر گرم و تر است.

اسفناج Chenopodiaceae  : تیره

Beta vulgaris L : نام لاتین

Sugar beet        : نام انگلیسی

چغندر قند           : نام فارسی

ماده معدنی موجود در 100 گرم چغندر:

چغندر غنی از فولات است که برای رشد طبیعی ضروری است. مصرف غذاهای غنی از فولات در دوران بارداری بسیار مفید است و نبود فولات کافی باعث می‌شود که ستون فقرات در دوران نوزادی بصورت مناسب رشد نکند که به آن نقص نخاعی گفته می‌شود. نیاز روزانه به فولات حدود 400 میکروگرم است. تنها یک فنجان چغندر پخته شده حدود 136 میکروگرم فولات دارد. اغلب در ۲ تا ۳ ماه قبل از باردار شدن به مادران توصیه می‌شود که از مکمل اسید فولیک استفاده کنند تا ذخایر کافی این ماده مغذی قبل از بروز بارداری فراهم آید، زیرا کمبود اسید فولیک در این دوران آسیب‌های جبران ناپذیری را برای جنین فراهم می‌آورد که می‌توان عقب‌ماندگی ذهنی و نقص در تشکیل لوله عصبی را نام برد. در ضمن، مصرف این سبزی در دوران بارداری مانع احتمال اختلالی به نام اسپینا بیفیدا شده وجنین را در برابر این عارضه محافظت می‌کند. چغندر به دلیل دارا بودن مقدار زیادی آنتی اکسیدان برای درد مفاصل و نقرس مفید است.چغندر قرمز به علت داشتن میزان بالای ماده ضد سرطانی و کاراتینوئیدز، گیاهی منحصر به فرد به حساب می آید.

این گیاه سرشار از کربوهیدرات و منبع عالی اسیدفولیک است. رنگ دانه قرمز رنگ آن توسط گلبول های قرمز جذب می شود و توانایی حمل اکسیژن توسط خون را افزایش می دهد. برگ های چغندر غنی از بتاکاروتن، اسید فولیک، کلروفیل، پتاسیم، ویتامینC  و آهن است. مسهل طبیعی است و یبوست و بواسیر را درمان می کند. آنتی اکسیدان موجود در آن، به بدن کمک می کند تا با بیماری های قلبی، برخی سرطان ها از جمله سرطان روده بزرگ مقابله کند. مصرف روزانه چغندر خام و پوره شده برای بیماران لوسمی مفید است.
فشار خون را تنظیم می کند. مصرف منظم آن مانع بروز واریس می شود. به عملکرد سلول های کبد کمک و از کبد و کیسه صفرا محافظت می کند. مخلوطی از آب چغندر و هویج به طور موثری، ناراحتی نقرس، کلیه و کیسه صفرا را برطرف می کند. مصرف منظم آب چغندر، از یبوست جلوگیری می کند. قند ریشه چغندر برای مبتلایان به دیابت مضر است.به علت بالا بودن قند آن، بیماران دیابتی از مصرف آن پرهیز کنند. مصرف منظم آن، سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند. با بیماری آلزایمر و پوکی استخوان مقابله می کند.
از آنجا که آب آن بسیار مقوی است، توصیه می شود قبل از مصرف چغندر مقدار کمی از آب آن را میل کنید. چغندر منبع عالی آهن است و میزان انرژی بدن را بالا می برد و سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند.از فرد در برابر بیماری های قلبی، عروقی محافظت می کند.چغندر حاوی منیزیم است؛ از دیگر خواص این ماده غذایی پرخاصیت این است که این ماده معدنی مانع از پوکی استخوان می شود.مسهل طبیعی است، با بالا بردن میزان سرتونین، خلق و خوی فرد را بهبود می بخشد.

 اسیدفولیک موجود در آن برای رشد سلول های جدید موثر است.آب آن با خواص قلیایی که دارد، با اسیدیته معده مقابله می کند.مصرف چغندر بیماری جذام را از بین می برد. چغندر، عقل را زیاد می کند. شیرۀ چغندر یکی از بهترین شیره های سبزی است که به ساختن گلبولهای قرمز خون کمک می کند، خون را تصفیه کرده و جریان خون را بهبود می بخشد. از این رو مصرف چغندر به خانمها بسیار توصیه می شود. چغندر قرمز یا لبو به دلیل داشتن فیبر فراوان که خاصیت کاهش چربی خون را دارد. لبو دارای مقادیر فراوان آهن در کنار ویتامین (ث) و اسید فولیک است که از بروز کم خونی در افراد بویژه دختران جوان ممانعت می کند. املاحی که در شیرۀ چغندر وجود دارد، یک پاک کنندۀ بسیار عالی برای کبد، کلیه و کیسۀ صفراست. چغندر ملین، نرم کنندۀ و ادرارآور بوده و در رفع یبوست نقش عمده ای را ایفا می کند. همچنین اهمیت به سزایی در دستگاه گوارش دارد. درمان کننده التهاب مجاری ادرار است. چغندر برای درمان التهاب مثانه، بواسیر و بیماریهای پوستی بسیار مفید است. اشتها را نیز زیاد می کند. چغندر مانند هویج دارای کاروتن است که در معده تبدیل به ویتامین A می شود. خوردن چغندر پخته، برای رعشه مفید است خصوصاً اگر برگ آن سرخ رنگ باشد. برگ چغندر خام،  ورم طحال را بهبود می بخشد.